Raporlama için Maden Kaynak ve Rezerv Sınıflandırması
Maden kaynakları yatırımları günümüzde, sürekli değişen koşullar sebebiyle birbirine bağlı bir çok kararı hızlı ve net şekilde almayı gerektiriyor. Kolay erişilen raporlar ve rivayetler üzerinden yapılan değerlendirmeler sonrasında akılda kalan soru işaretleri, süreç açısından en büyük handikap. Rakiperinden farklı olarak, yatırımcıların ve profesyonellerin bazı temel unsurlara hakim olmaları, büyük resmi üstten görerek ilerlemeri açısından avantaj sağlıyor.
Bilginize: Videonun sağ altındaki “ayarlar” butonuna basarak video kalitesini en iyi hale (1440p 50fps) getirebilirsiniz. Mevcut ayarlarınız veya bağlantı hızınız dolayısıyla video kalitesi ön seçiminiz, okuma ve detayları görmekte zorluk çekmenize sebep olabilir.
Konu Kesitleri
Aşağıdaki başlıkları madde numarasıyla videodan da takip edebilirsiniz, ilgili konu başlığının bulunduğu noktada videoyu durdurup bölümü tekrardan izlemeniz, detaylarla tekrardan değerlendirmeniz faydalı olacaktır. Videonun hızını düşürerek daha verimli sonuçlar elde edebilirsiniz.
Ayrıca aşağıdaki makaleleri de incelemenizde fayda var:
1. Kaynak sınıflandırılması nedir? Neden gerek var?
Ulusal veya bölgesel otoritelerin (NRO), maden kaynaklarına dair değerler ile alakalı sunulmakta olan rapor ve bildirimleri, CRIRSCO taslağıyla oluşturdukları kodlarla düzenlediği terim ve standartlardır.
Bu standartlar; yatırımcılar, hükümetler ve profesyonellerin maden kaynakları yatırımlarına ilişkin karar verebilmeleri için değerlendirdikleri bildirimlerin şeffaf, güvenilir ve karşılaştırılabilir olmasını sağlar.
2. Kaynak ve rezerv nasıl hesaplanır?
Bildirim yapılacak tarihe dek yapılan tüm sondajlar ve örneklemeler kullanılarak cevher kütlesinin katı modeli yapılır (Wireframing) veya güncellenir.
Katı model içerisinde blok model oluşturulur, uygun kestirim yöntemleriyle bloklara tenör ve diğer istenilen kriterlerde veriler atanır, bunun yanı sıra hangi kaynak/rezerv sınıflamasına dahil oldukları işlenir.
Devam eden işletme söz konusuysa, bildirimlerin belirtildiği tarihe dek üretilmiş bölümleri temsil eden dijital bölge modeli veya yeraltı ofsetleri (imalat haritaları) blok modelden çıkarılır (Deplete).
Elde edilen son blok model üzerinden kaynak sınıflamasına göre ton ve tenör hesaplanır, standart tablolara işlenerek yayınlarda kullanılır.
3. Kaynak Nedir?
Arama faaliyetlerinin herhangi bir aşamasında sınırlarını belirleyecek kadar örnek sonucu elde edilip modellenebilen, tonaj ve tenör hesabı yapılabilen tüm mineral zenginleşmeleri kaynak olarak tanımlanır.
Kaynak modelini oluşturmak, hesaplamak için tüm cevherleşmenin ortaya çıkarılması gerekmiyor, arama faaliyetlerinin herhangi aşamasında, yeterli veri ve örnek miktarıyla kaynak miktarı bildirimleri yapılabilir.
Sondaj veya örneklemelerin birbirlerine olan mesafesi, kaynak türünü belirleyen çatı unsurdur.
Cevherleşme kökeni, boyutu ve cevherleşme içindeki emtia dağılımı gözetilerek sınır mesafeler belirlenir. Bu mesafeler, beklenen cevherleşmenin en uzun 2 ekseni üzerindeki alanı bölen ızgara (grid) ile tanımlanır.
Arama faaliyleri başlangıcıyla sondaj ve örnekleme sayısı mutlaka artacaktır. İlerleyen aşamalarda, ilk etapta edinilen verilerin aralarına yapılacak sondaj ve örneklemeler sıklaşarak mesafeleri kısaltacaktır.
3.1. Mümkün (Inferred / ResCat3) Kaynaklar
Beraber değerlendirilebilecek, birbirine olan mesafeleri azami sınırlar içinde kalan tüm sondaj ve örneklemeler dahil edilerek yapılan model ile temsil edilen kütleleler mümkün kaynaklardır.
3.2. Belirlenmiş (Indicated / ResCat2) Maden Kaynaklar
Olumlu sonuçlar alınan bölgeler, mevcut sondaj ve örneklemelerin aralarını 2 veya daha fazla kez bölecek şekilde ara dolgu (infill) sondajlarının yapılmasıyla “belirlenmiş kaynak” niteliği kazanır.
Artık bu aşamada, sık veriyle bir kademe daha güvenilir olan modelin bu bölümü ekonomik durum teşkil ediyorsa, başlangıç için fizibilite veya devam eden işletme için plan yapılabilir.
3.3. Ölçülmüş (Measured / ResCat1) Maden Kaynakları
“Belirlenmiş kaynaklar” içerisinde emtianın homojen ve düzenli dağıldığı yorumlanan veya daha sık sondaj ve örnekleme yapılmış bölgeler en güvenilir kademe olan “ölçülmüş kaynaklar”dır.
4. Rezerv Nedir?
Belirlenmiş kaynaklar üzerinde yapılacak fizibilite çalışmalarıyla gerekli dönüştürücü faktörler sonucu işletmeye değer bir bölümün tespiti yapılırsa kaynağı rezerv olarak tanımlayabiliriz.
Dönüştürücü Faktörler: Maden Kaynaklarını Maden Rezervlerine dönüştürmek için kullanılan bilgilerdir. Bunlar; madencilik, cevher zenginleştirme, metalürji, altyapı, ekonomik, pazarlama, yasal, çevresel, sosyal, yönetişimsel (ÇSY) ve düzenleyici/idari alandaki faktörleri içermekle birlikte bu faktörlerle sınırlı tutulmamalıdır.
4.1. Muhtemel (Probable / ResCat2) Maden Rezervleri
Kaynakların ekonomik görülen bölümünü işletme için fizibilite veya devam eden işletme için devam planı yapılması söz konusuyla, kaynak yerine “muhtemel rezerv” terimi kullanılabilir.
4.2. Görünür (Proved / ResCat1) Maden Rezervleri
İşletme sürecinde, alt-üst katlarında tenör kontrol çalışmaları yapılmış veya cevher geliştirme sondajlarıyla netleştirilmiş bölgeler “görünür rezerv” niteliği kazanır.
5. Kaynak ve Rezerv Arasındaki Fark Nedir?
Özetle, cevher kaynaklarınızı işletebilmek için sınır tenör (cut-off) hesabı yapmaya başladığınız aşama itibariyle rezerv terimini kullanabilirsiniz. Ayrıca her rezervin bir kaynak olduğu da unutulmamalı.
6. Önemli Notlar
Sınıflama terimleri altında kamuyu, borsa kurumlarını ve şirket yönetimlerini aydınlatacak bildirimler, yer bilimleri ve madencilik profesyonellerinin yaptığı örnekleme ve oluşturacağı modelden edinilecektir.
Arama faaliyetlerinin başlangıcından itibaren özellikle sondaj planlama aşamasında kaynak jeologlarının sürece dahil olması, raporlama, bildirim ve üretim aşamalarına geçişi kolaylaştıracaktır.
Bildirim amaçlı verilen tüm tablolar ve veriler profesyonellerin yorumudur.
Sunulan verilerin standartlarla uyumluluğu ve tutarlılığı, profesyonellerin yükümlüsü olduğu raporlama organizasyonunun (NRO) yayınladığı ve güncellediği kodlarla denetim altına alınmaktadır.
Kodlara uygunsuz biçimde, etik değerlerin dışına çıkılarak yapılan gerçek dışı yayınların tespitinde, ilgili raporlama organizasyonları profesyonelin üyelik iptaline kadar bir çok farklı yaptırım uygulayabilir.
Kaynak ve rezerv miktarıyla ilgili bildirimler ve veri edinme yöntemleri, konu başlıkları, kullanılan sınıflama terimleri net ve hatasız; konunun uzmanı olmayanların bile rahatlıkla anlayabileceği şekilde olmalıdır.
Bu video sunumda; madenciliğe ilgisi olanlar, yatırımcılar ve profesyonellerin rapor ve yayınlarda sıkça karşılaştığı terimler hakkında temel bilgi sahibi olmasını sağlamak amacıyla genelleştirilmiş bilgiler verilmiştir. Her proje kendi özelinde bir çok değişkene bağlıdır, karar vermeden önce mutlaka uzmanlara danışınız.
Maden arama, modelleme, işletme ve iş geliştirme deneyimlerinizle yazıda konu edilenler örtüşebilir, çözüm teşkil edebilir. Fakat işiniz özelinde birçok etkenin farklı sorunları beraberinde getireceğini unutmayın. Bu sebeple, potansiyeli en verimli şekilde kazanca dönüştürmek için tüm verileri bir arada değerlendirmek üzere uzman danışmanlardan destek alınız.
Yazılar hakkında merak ettikleriniz, teknik destek ve danışmanlık için iletişim sayfamızdan bize ulaşabilirsiniz.
GMRTC Maden Arama & Modelleme & Üretim Teknik Danışmanlık
İstanbul - İzmir - TÜRKİYE
İLETİŞİM
Sitemizden alıntı ve kopyalama yapmadan önce info@gmrtc.com adresiyle iletişime geçebilirsiniz.
SİTE HARİTASI
GMRTC (www.gmrtc.com) internet sitesindeki tüm unsurlar (yazılar, yorumlar, videolar, görüntüler) aksi belirtilmedikçe GMRTC ürünüdür ve ilgilenen yatırımcılara, profesyonellere ve öğrencilere fikir vermesi amacıyla yayınlanmaktadır. Süreciniz içinde gelişebilecek herhangi bir detay, bu sitede ilgilendiğiniz konuyu etkileyecektir; bu sebeple doğacak zararlarınızdan GMRTC (www.gmrtc.com) sorumlu değildir. Verilen bilgilerle fikir edinmeniz, karar almadan önce tüm verilerinizle uzmanlara danışmanız önerilir.