Maden Kaynaklarını Katı Modelleme Yöntemleri “Wireframing”

Mineral zenginleşmesine dair konsept ve cevherleşme türü belirlenmeden modelleme yapılmamalıdır.

Genellikle yer çekimi dolayısıyla cevherleşmeyi üzerinde taşıyan kayaçla sınırının daha net olacağı düşünülerek, öncelikle “taban taşı” tarafından başlanıp kontak yüzeyleri oluşturulur.

Parçalar halinde, farklı yöntemleri bir araya getirerek de modeli oluşturabilirsiniz.

Tüm cevherleşmeyi modellemek zorunda değilsiniz. Özellikle işletmelerde, teknik ofis maden planlama ihtiyaçları için hızlıca modelleyerek belirli sektörlere ışık tutmanız üretim bölümleri için oldukça fayda sağlayacaktır.

Arama safhasında veya işletme faaliyetleri esnasında karşılaşılan, cevherleşme sonrası gelişmiş fayların tespit edilip özenle kaydedilmesi model güncellemesinde oldukça kritik önem taşımaktadır.

Model oluşturma/güncelleme dosyalarınızı ve kullandığınız tüm verileri dijital olarak itinayla klasörleyin, arşivleyin.

Model dosyası ve klasör adında mutlaka güncelleme için veri dosyalarını teslim aldığınız tarih bulunsun, ayrıca teslim eden personeli bu konuda bilgilendirin. Bu size sonraki güncellemelerde en son hangi verileri kullandığınız, dolayısıyla en son hangi sektörü güncellediğiniz hakkında en net bilgiyi verecektir.

Deneyim ve sık güncelleme ile planlanmış, cevher kütlesini en düzgün paternde kesen sondajlar en verimli modeli elde etmenize olanak sağlayacak, ileriki aşamalardaki ekstra maliyetlerinizi azaltacaktır.

Kaynak veya rezerv raporlama yapılacaksa, arama faaliyetleri ve örnekleme işlemlerinde baştan itibaren belirli standartlara uyulmalıdır. Buna ek olarak, kurumlara sunma (borsa vd.) veya proje satışları söz konusu olduğunda raporunuzun itibar edilebilir olması için veri edinme standartlarınızın denetime tabi tutulabileceğini, dolayısıyla her konuda titiz olmanız gerektiğini unutmayınız.

Profesyonelin ilgili cevherleşmeye dair yeraltı veya açık işletme deneyimi, modelin başarısı açısından son derece önem taşımaktadır. Zira yapılan modelin yeraltındaki cevher ile olan tutarlılığını ancak üretimi esnasında yapılacak gözlemler ile takip etmek mümkün.

Kaynak bildirimi veya raporlama amacıyla oluşturulan katı model üzerinde aşağıdaki unsurlardan herhangi birinin tespit edilmesi durumunda modelin güvenilirliğinin ortadan kalkacağını unutmayın. Değinmek gerekirse,

• Bir nedene dayandırılamdan eklenen noktalar ile katı modelde şişirme, büzme gözlenmesi,
• Cevherleşmede atıma neden olan önemli faylar yok sayılarak, katı modelde süreksizliklerin doğru oluşturulmaması,
• Cevherleşme türü ve konseptine göre, kabul edilemeyecek mesafelerdeki sondajların -aynı kütleyi kesiyormuşçasına- aralıklarının modele dahil edilmesi,
• Modelin sınırlarına en yakın sondajlar ile oluşturulan bölümün, kabul edilebilir sınırların ötesinde dışa doğru genişletilerek hacmin daha geniş gösterilmesi,
• Modelin yapıldığı günün emtia fiyatlarına göre oldukça düşük tenör/kalite kesen sondajların veya örnek aralıklarının da modellemede kullanılarak hacmin şişirilmesi,
• Farkında olunduğu halde, jeometalürjik açıdan ayrımı yapılması gereken cevher çeşitliliğinin (sülfürlü, oksitli, geçiş, vb.) tek bir kütle ile tamsil edilerek verilerin hesaplanması.
• Yukarıda verilen maddelere ek olarak, blok model oluştururken ve kestirim yapılırken jeoistatistik uygulamaların temeli olmayan parametrelerle hesaplanması.

Bu durumda, proje alım-satım, yönetim, kamu bilgilendirme amacıyla oluşturulan raporlarda verilen veya dile getirilen kaynak miktarına dair verilerin sorgulanması son derece önem arz ediyor. Süreç içerisinde itibarlı bağımsız danışmanlarla birlikte ilerlemeniz, olası dolandırıcılıkların önüne geçerek daha sağlıklı karar vermenizi sağlayacaktır.

Her dizayn programında olduğu gibi, özellikle model güncellemelerinde oluşacak sorunların önüne geçmek için çizgisel öğeleri oluştururken standart bir yol belirleyin, gerekiyorsa kenara notlar alın,

• Dikeyde batı-doğu veya kuzey-güney kesitler, yatayda kuzey üstte olacak kesitler kullanarak, çizim yönünüzü bu kesitle üzerinde saat yönünde ilerletin.
• Gerek cevher modelleme gerekse ocak planlamada katı modelleme yaparken katlarda çizdiğiniz çizgilere ait nokta sayısıyını bilerek ilerlemeniz faydalı olacaktır. Zira dizayn programları bu çizgileri bir araya getirip tel kafesi oluştururken farklı sayıdaki noktalar olması durumunda belki kolay çözümlü ama oldukça uğraştırıcı sorunlar çıkarabilir.
• Bu standartları oluşturmak gözünüzü korkutmasın, bir kaç deneme ile alışkanlık kazanacağınıza emin olun.

Modelleme bir sanattır. Bu sanatı icra edecek profesyonelin kendine ait bir standardı olmalı, adımları istisnasız üşenmeden ilerlemeli, araya başka adımlar sıkıştırmamalıdır. Katı modelleme (Wireframing) başlaması zor, konsantrasyon ile başladıktan sonra bitirmesi oldukça hızlı ve kolay yürüyen bir iştir. Uygun çalışma ortamı ve konsantre olarak yapılmış bir başlangıç söz konusu değilse, 1 günlük bir proje haftalar sürebilir ve sonuçta gerçek dışı modeller sunulabilir. Dış etkilere mümkün olan en uzun süre kapalı, hızlı ilerleyen iş her zaman daha sağlıklıdır. Öyle veya böyle bir şekilde başlayıp dış etkenlere düşüncenizi kapatın.