Maden Ruhsatı ve Proje Satın Alımında Teknik Değerlendirme
Maden ruhsatı veya proje alım-satımlarında gerçek değerin doğru belirlenebilmesi için kapsamlı bir durum tespiti çalışması (due diligence) kaçınılmazdır. Kaynak ve rezerv miktarının doğrulanmasından operasyonel yapılabilirliğe, çevresel etkilerden hukuki uygunluğa kadar incelenmesi gereken birçok kritik başlık aşağıda özetlenmiştir. Teknik bilgi ve deneyim gerektiren bu unsurların, alanında uzman bağımsız danışmanlar tarafından sizin adınıza değerlendirilmesi, yatırımınızı korumanın en etkili yoludur.
Genişletmek için başlığa tıklayın.
1. Genel Bilgi ve Teyit
Bu bölüm, ruhsatın mevcut hukuki durumunun, sınırlarının, geçerliliğinin ve devre uygunluğunun net şekilde doğrulanmasını amaçlar.
• Ruhsatın türü, niteliği, aitlik durumu, yürürlülük tarihi kontrolü
• Varsa, alınmış tüm işletme ve arama izinlerinin teyidi ve yerinde tespiti
• Ruhsatın doğa koruma veya madenciliğe kısıtlı alanlara olan uzaklığının belirlenmesi
• Varsa, istihdam ve ekipman envanteri, muhasebe kayıtları
• Ruhsat veya şirket devrine engel teşkil edebilecek durumların sorgulanması
• Ruhsat sınırlarının güncel MİGEM koordinatlarına göre sahada çakıştırılması
• Çakışan ruhsat, mera, zilyetlik veya başka bir mülkiyet ihtilafının olup olmadığının kontrolü
2. Jeoloji ve Rezerv
Bu bölüm, cevherleşmenin gerçek potansiyelinin, ekonomik devamlılığının ve kaynak–rezerv kalitesinin bilimsel doğrulukla belirlenmesini hedefler.
• Jeolojik haritalama, örnekleme, jeofizik yöntemin kullanıldığı tüm ham veri ve raporların incelenmesi
• Cevher mostralarının yerinde incelenmesi ve hızlı haritalama
• Sondaj verilerinin doğruluğu ve veri edinme kalitesinin denetlenmesi, teyit edilmesi
• Teyit veya geliştirme amaçlı ek sondaj ve örnekleme gerekliliğinin sorgulanması
• Jeolojik modelin doğruluğu (3D model, yapısal veriler)
• Standartlara uygun rezerv ve kaynak yayınlarının (JORC, NI 43-101, UMREK vd.) incelenmesi
• Üretilen tüm bölümlerin yerinde 3D ölçümlerinin alınmış olması ve kaynak miktarından düşüldüğünün teyidi
• Cevherleşme konsepti yorumlaması ve buna göre tenör dağılımı homojenliğinin sorgulanması
• Mineralizasyonun sürekliliği ve mevcut emtia fiyatlarına göre ekonomik işletilebilirlik kestirimi
• Kısa-orta-uzun vadede emtia fiyatlarının bütçelenmesi ve bunlara göre senaryolar oluşturma
• Mevcut ise halihazırdaki stoklara ait tenör ve tonajın değerlendirilmesi
• Tenör kesme değerleri (cut-off) ve metalurjik geri kazanıma göre ekonomik blokların yeniden hesaplanması
• Sondajların konumsal doğruluğu (survey QA/QC), laboratuvar zinciri (chain-of-custody) ve kalite kontrol protokollerinin incelenmesi
3. Jeoteknik ve Zemin Koşulları
Bu bölüm, açık ocak veya yeraltı işletmesinin fiziksel güvenliğini belirleyen kaya mekaniği parametrelerinin değerlendirilmesine odaklanır.
• Önemli faylar, çatlak sistemleri ve stabilite analizi
• Kayaç dayanımı ve deformasyon gibi mekaniği parametrelerinin analizi
• Yeraltı suyu durumu, drenaj ihtiyacı
• Açık ocak için şev ve basamak konumlandırma, şev açıları ve güvenlik faktörleri
• Yeraltı işletmelerinde tünel ilerleme kesit boyutları, tavan ve yan duvar stabilitesi
• Zemin sınıflandırma (RMR, Q, GSI) ve destek tasarımının doğrulanması
• Su kaynaklı riskler (piping, ani su girişleri) ve pompaj kapasitesi gereksiniminin belirlenmesi
4. Metalurji – Proses – Cevher Satışı
Bu bölüm, cevherin işlenebilirlik özelliklerini, geri kazanım potansiyelini ve satış/gelir modelini değerlendirmeye yöneliktir.
• Laboratuvar ve pilot ölçekli zenginleştirme testleri, geri kazanım oranları
• Yan ürünler ve proses açısından zararlı minerallerin etkisinin değerlendirilmesi
• İşleme tesislerinin kapasitesi ve uygunluğu
• Ocaktan çıkarılan cevherin tüvenan halde satılması olası tesislere uzaklığı ve tesisin teknik özellikleri
• Öğütülebilirlik testleri (Bond Work Index) ve proses devre tasarımına uyumluluk
• Nihai ürün kalitesi, nem–ceza skalaları ve satılabilirlik kısıtlarının belirlenmesi
5. Altyapı ve Operasyonel Hazırlık
Bu bölüm, sahada üretimi destekleyecek tüm teknik ve operasyonel altyapının mevcut durumunu değerlendirmeye yönelir.
• Mevcut ocaklara dair tüm harita-ölçüm/survey verilerinin toplanması
• Geri-dolgu veya tahkimat gerektiren açıklık veya şevlerin incelenmesi
• Mevcut ocakların madencilik tekniği ve jeoteknik açıdan değerlendirilmesi
• Mevcut tesislerin durumu (kırma, öğütme, flotasyon, liç vb.) ve kalan atık kapasitesi
• Enerji kaynakları (şebeke bağlantısı, jeneratör), su temini ve depolama
• İklim koşulları, ulaşım ve lojistik (yol, liman, demiryolu)
• Atık yönetimi ve baraj güvenliği
• Yedek parça, bakım ekipmanı ve sarf malzeme stok yönetimi
• Acil müdahale yolları, deprem ve heyelan riski içeren bölümlerin analizi
6. Maden Üretimi ve Planlama
Bu bölüm, gerçekçi, uygulanabilir ve sürdürülebilir bir üretim stratejisi bulunup bulunmadığının incelenmesine yönelir.
• Kısa, orta ve uzun vadeli maden üretim planları ve maden ömür planının incelenmesi
• Emtia fiyatları ve gider öngörüleri
• Yıllık üretim kapasitesi ve hedefler
• Ton başına işletme maliyeti ve üretim alt sınır tenörü belirlenmesi
• İş güvenliği uygulamaları (havalandırma, gaz ölçümleri, acil çıkış prosedürü)
• Tenör varyasyonuna göre esnek planlama (selective mining) imkanının analizi
• Üretim planının jeoteknik kısıtlarla uyumluluğu
7. Çevresel ve Sosyal Teknik Yükümlülükler
Bu bölüm, çevresel yükümlülüklerin, izinlerin ve uzun vadeli rehabilitasyon maliyetlerinin netleştirilmesini amaçlar.
• ÇED raporu ve onay durumu
• Rehabilitasyon planları ve yükümlülükler
• Atık su, toz, gürültü ve kimyasal yönetim planları
• Sahada kalıcı çevresel risk oluşturabilecek eski faaliyetlerin tespiti
8. Yerel Halk, Arazi Sahipleri ve Sosyal Lisans
Bu bölüm, bölge halkı ile ilişkilerin, potansiyel sosyo-ekonomik risklerin ve olası kapanma baskılarının anlaşılmasına odaklanır.
• Köylülerle, arazi sahipleriyle mevcut ilişkiler, iş gücü olarak kazanılabilecek nüfus
• Tazminat dosyaları, kamulaştırma ihtiyacı
• Sosyal baskı veya kapatma riski
• Kültürel alanlar, mezralar, tarım alanları gibi hassas noktaların varlığı
• Yerel yönetimle ilişkiler ve potansiyel sosyal izin risklerinin değerlendirilmesi
9. Şirket Satın Alınarak Elde Edilecek Ruhsatlar
Bu bölüm, şirket borçlarının, finansal yükümlülüklerinin ve devredilen ruhsatların hukuki risklerinin anlaşılmasını hedefler.
• Borç ve yükümlülükler: Vergi, SGK, kredi borçları ve devlet hakkı ödemeleri incelenmeli
• Devlet hakkı ve ruhsat bedelleri: Yıllık ödemeler ve yükümlülükler satın alım sonrası devam eder
• İşletme maliyetleri: İş gücü, amortisman, enerji, nakliye ve bakım giderleri analiz edilmeli
• Şirketin geçmiş denetimlerinde yer alan cezalar, itirazlar ve idari süreçler
• Devredilen ruhsatların teminat, rehin veya icra kaydı olup olmadığının sorgulanması
10. Personel
Bu bölüm, operasyonu sürdürebilecek deneyimde ve yeterlilikte insan kaynağının bulunup bulunmadığını değerlendirmeye yönelir.
• Sahadaki kilit personelin deneyimi ve devam durumu
• Taşeronlara bağımlılık oranı
• Personel devir hızı, sendikal durum, yetkinlik seviyeleri
• Eğitim kayıtları, sertifikalar ve İSG yeterlilik belgelerinin incelenmesi
• Kritik pozisyonlar için yedekleme (backup) planı
11. Değerleme ve Satın Alım Stratejisi
Bu bölüm, projenin finansal değerinin gerçekçi şekilde hesaplanmasını ve doğru satın alma stratejisinin kurgulanmasını hedefler.
• Projenin hangi aşamada olduğu (greenfield – brownfield – üretimde)
• Nakit akışı üzerinden gerçekçi değerleme (NPV, IRR)
• Risk primleri ve fiyatlama senaryoları
• Due diligence süresinin kapsamı ve teknik bağımsız inceleme raporu
• Ekonomik limit optimizasyonu (Whittle vb.) yapılarak nihai ocak şekli ve ekonomik sınırların doğrulanması
• Duyarlılık (sensitivity) analizinin metal fiyatı, geri kazanım, OPEX ve CAPEX üzerine uygulanması
12. İş Sağlığı & Güvenliği (İSG) Durumu
Bu bölüm, sahadaki risklerin, kaza geçmişinin ve zorunlu güvenlik sistemlerinin yeterliliğinin değerlendirilmesine odaklanır.
• Kaza kayıtları, ciddi olay geçmişi
• Zorunlu İSG belgeleri, acil durum planları
• Maden mühendisliği denetim notları ve uygunsuzluklar
• Havalandırma kapasitesi, gaz–toz seviyeleri ve gerçek zamanlı izleme sistemlerinin durumu
• Kişisel koruyucu donanım (KKD) standardı ve kayıt sistemi
13. Ekonomik, Finansal ve Pazar Analizi
Bu bölüm, projenin ekonomik sürdürülebilirliğinin, maliyet doğruluğunun ve pazar koşullarının değerlendirilmesini amaçlar.
• Metal fiyat senaryoları ve proje duyarlılık analizi
• Nakit akış modelleri, CAPEX/OPEX doğruluğu
• Fiyatlandırma: tenör, nem, cezalar, arbitraj farkları
• Sözleşmeler (satış, offtake, taşeron, enerji, kiralama)
• Borç, leasing, finansal taahhüt veya teminat olup olmadığı
• Lojistik maliyetleri ve nihai alıcı pazarların karşılaştırılması
• Metal satış sözleşmelerinde fiyat formülleri ve cezaların projeye etkisinin değerlendirilmesi
Teknik destek ve danışmanlık için iletişim sayfamızdan bize ulaşabilirsiniz.
Maden arama, modelleme, işletme ve iş geliştirme deneyimlerinizle yazıda konu edilenler örtüşebilir, çözüm teşkil edebilir. Fakat işiniz özelinde birçok etkenin farklı sorunları beraberinde getireceğini unutmayın. Bu sebeple, potansiyeli en verimli şekilde kazanca dönüştürmek için tüm verileri bir arada değerlendirmek üzere uzman danışmanlardan destek alınız.
Yazılar hakkında merak ettikleriniz, teknik destek ve danışmanlık için iletişim sayfamızdan bize ulaşabilirsiniz.
GMRTC Maden Arama & Modelleme & Üretim Teknik Danışmanlık
İstanbul - İzmir - TÜRKİYE
İLETİŞİM
Sitemizden alıntı ve kopyalama yapmadan önce info@gmrtc.com adresiyle iletişime geçebilirsiniz.
SİTE HARİTASI
GMRTC (www.gmrtc.com) internet sitesindeki tüm unsurlar (yazılar, yorumlar, videolar, görüntüler) aksi belirtilmedikçe GMRTC ürünüdür ve ilgilenen yatırımcılara, profesyonellere ve öğrencilere fikir vermesi amacıyla yayınlanmaktadır. Süreciniz içinde gelişebilecek herhangi bir detay, bu sitede ilgilendiğiniz konuyu etkileyecektir; bu sebeple doğacak zararlarınızdan GMRTC (www.gmrtc.com) sorumlu değildir. Verilen bilgilerle fikir edinmeniz, karar almadan önce tüm verilerinizle uzmanlara danışmanız önerilir.